در روایات آمده است که کسی که بمیرد درحالی که امام زمان خودرا نشناسد به مرگ جاهلیت مرده است ،، (ترجمه بحارالانوار ج 7 ص 62)مهم ترین  سئوالی که  مطرح می شود این که مرگ جاهلی چیست ؟

درجواب باید گفت مرگ جاهلی یعنی مرگ دردوره ای که جاهلیت بر جسم وجان انسان حاکم است ومرگ جاهلی دو گونه است گاه چون فضای جامعه جاهلی است وانسان دراین فضا تنفس می کند ومی میرد ومتاثر از آن است

وگاه جامعه یا فضا جاهلی نیست اما دردرون انسان جاهلیت حکومت دارد وفرد اسیر جهالت درونی خویش است وبا آن می میرد اما خصوصیات جاهلی کدامند اولا اصطلاح جاهلیت ابتدا وبالاصاله درباره جامعه قبل از بعثت پیامبر به کار رفته است

 بنابراین خصوصیت مهم جاهلیت فقدان نور وروح نبوت واتصال به غیب وملکوت است ولوازم وعوارض این قطع ارتباط با مالک جهان وملکوت تبدیل زندگی انسانی به حیوانی است  حاکمیت خشم یا شهوت در بیرون یا درون ویا هردو بنابراین جامعه یا فردی که جان خودرا با ملکوت پیوند نداده است گرفتار جهالت است

وجهالت هم شامل جهل معرفتی وشناختی می شود وهم جهالت عملی وچون چنین فرد وجامعه ای با مبدء ومنتهای معرفت علم یعنی خداوند متعال ارتباط ندارد

 اعمال وافکار وخواسته هایش از سنخ جهل خواهد بود وبه جای حکومت عقل بر هوس هوس حاکم بر عقل است عقل به جای فرماندهی سرباز تحت امر هوس می شود وامکانات عقل وادراک در خدمت هوا وهوس خواهد بود

لذا درجامعه جاهلی نه این که عقل به کل تعطیل می شود بلکه عقل ابزاری می شود درخدمت هوس که از جنس جهل است عقلی که باید شناسنده ونشان دهنده جا وحد هرامر وعمل باشد دست نشانده ودست گردان هوس می شود

 واین می شود که انسان خودرا اسیر فضایی وارونه می کند جایگاهها به هم می خورد هیچ چیز در جای خود نیست واین می تواند درکل جامعه باشد یا در درون یک فرد، فردوجامعه ای که در درونش جاهلیت حاکم است خیر را شر می بیند منکر را معروف می پندارد ومعروف را منکر

 به جای اصل گرفتن آخرت وفرع دانستن دنیا فقط دنیارا می شناسد واصل اصل او دنیاست در دنیای جاهلی خودخواهی وعشق مردگی نیز به اوج می رسد جهل یعنی درخود ماندن وغیر خودرا ندیدن ونخواستن وهمه چیز را به نفع خود خواستن درمقابل آن عشق است که یعنی از خود فراتر رفتن به سوی امرواموری متعالی از خود گذشتن